2021 edebiyat ödülleri kimlerin oldu?

Edebiyat ödülleri, edebiyat listeleri gibi edebiyatın en sorunlu bölgelerine işaret ediyor, malum. Seçici kurullar, katılımcı eserler, değerlendirme kriterleri her zaman ve her yerde baştan aşağıya tartışma konusu. Ancak ne kadar tartışılırsa tartışılsın ödüllerin okuru yönlendirme etkileri de şüphe götürmez. Biz de Litera Edebiyat olarak bu yılın belli başlı edebiyat ödüllerine gerekçeleriyle birlikte bakalım, ödül vesilesiyle 2021’nin taze eserlerini hatırlatalım istedik.

Atilla İlhan Edebiyat Ödülü

Burası Radyo Şarampol adlı kitabıyla Şükran Yiğit, roman dalındaki ödülün sahibi oldu. Yaşamını Almanya'da sürdüren Şükran Yiğit'in yayınlanmış dört kitabı bulunuyor. Yiğit'in ödülüne ilişkin Seçici Kurul'un karar gerekçesi, "Duru bir Türkçe ile kültürlerarası bir büyüme hikayesini, toplumsal duyarlılıkla ele aldığı için eseri ödüle değer buldu" ifadesiyle açıklandı.

"Şiir" ödülü "entelektüel bakışı, kavramsal yaklaşımı, manzumla mısra arasında günümüze uygun duyarlılıklarla ördüğü şiir anlayışı" dolayısıyla Bir Uçurumun Haritası isimli kitabıyla Alphan Akgül'e verildi. "İlk Roman Vakıf Özel Teşvik Ödülü"ne uygun eser bulunamazken, "İlk Şiir Kitabı Vakıf Özel Teşvik Ödülü"ne İthaki Yayınlarından çıkan Türbülans kitabıyla Naile Dire değer görüldü. Attila İlhan Bilim, Sanat ve Kültür Vakfı'nın düzenlediği Edebiyat Ödülleri ile Attila İlhan'ın her eserinde yansımaları bulunan "ulusal kültür bileşimini gerçekleştirme" misyonuna layık olacak eserlerin desteklenmesini hedefliyor.

Duygu Asena Roman Ödülü

Ödül, Ev adlı romanıyla Nermin Yıldırım’a verildi.

Doğan Kitap’ın Duygu Asena'nın anısını ve fikirlerini yaşatmak için her yıl düzenlediği ‘Duygu Asena - Kadının Hâlâ Adı Yok Roman Ödülü’ sonuçlandı. Doğan Hızlan başkanlığında toplanan Asuman Kafaoğlu Büke, Filiz Aygündüz, İhsan Yılmaz, Sibel Oral ve Elif Tanrıyar’dan oluşan seçici kurul, 26 Mayıs 2021 Çarşamba günü yaptığı online toplantıda Nermin Yıldırım’ı Ev adlı eseriyle ödüle değer gördü. Karar oybirliği ile alındı.

Jüri, ödül gerekçesinde;

“İlk romanı Unutma Beni Apartmanı’ndan itibaren hikâyelerini kişisel ve toplumsal bellek ekseninde kuran Nermin Yıldırım, son romanı Ev’le edebiyattaki duruşunu koruyarak kurgu ve dildeki maharetini bir üst çıtaya taşımıştır. Yarattığı karakteriyle dikkat çeken Ev, roman kahramanın varoluş yolculuğunu tüm okurlar için empati kurabilecekleri bir serüvene dönüştüren başarılı bir roman. Yıldırım, kadın roman kahramanlarına yaptığı yoldaşlıkla onları toplumsal normlara sıkışmış halleriyle işlemenin aksine kahramanları aracılığıyla okura zorlanarak dahi olsa açacağı kapıları, gidecek yolları göstermekten çekinmiyor. Duygu Asena ismiyle yan yana gelmesinden mutluluk duyduğumuz Nermin Yıldırım’a, Türkçe edebiyata verdiği emeği için teşekkür ediyor, edebiyatıyla kadın olmanın her halini ele alarak yürüdüğü bu yolda Duygu Asena Roman Ödülü’nü oybirliği ile verdiğimizi açıklamaktan sevinç duyuyoruz.” cümlelerine yer verdi.

Orhan Kemal Roman Ödülü

Orhan Kemal Roman Ödülünün 50.’si Herkül Milas’ın Aile Mezarı isimli kitabına verildi.

50. Orhan Kemal Roman Armağanı Seçiciler Kurulu’nda Nazım K. Öğütçü, M. Nuri Gültekin, Çimen G. Erkol, Adnan Özyalçıner, Tahir Şilkan, Yıldız Ecevit ve Seray Şahiner yer aldı.

Seçici Kurul üyeleri salgın nedeniyle oylarını Orhan Kemal Kültür Merkezi’ne yazılı olarak iletti. Gelen oylar sonucunda ödüle Herkül Millas’ın Aile Mezarı isimli romanı layık görüldü.

Orhan Kemal Kültür Merkezi’nden ödül ile ilgili yapılan açıklamada, “Orhan Kemal Roman Armağanı Seçiciler Kurulu, uzun yıllardır zorlu politik, ideolojik ve tarihsel koşullarda halklar arasındaki dostluğu öne çıkaran ve yakın tarihte izler bırakmış acılarda insani trajedilerin benzerliklerini ele alan Herkül Millas’ın Türkiye’den ayrılmak zorunda kalan İstanbullu Rumları konu edinen “Aile Mezarı” romanını, bugün hâlâ yakıcı bir sorun olan farklılıklarla bir arada yaşama konusunu canlı gözlemlerle ve etkileyici bir anlatımla birleştirmesi; bu konuyu, ötekileştirme ısrarı, önyargı, çokkültürlülük gibi evrensel meselelerle iç içe geçirerek başarılı bir şekilde işlemesi ve aidiyet tartışmasının nesilden nesile nasıl dönüştüğünü, ailenin farklı görüşler arasındaki gel-gitlerini gösteren bir dramatik kurgu ile anlatması nedeniyle ve yazarın bugüne kadarki yapıtları ve birikimini göz önünde bulundurarak 2021 yılı, 50.Orhan Kemal Roman Armağanı’na değer görmüştür. Kazanan yazara ödülü ileri bir tarihte verilmesi planlanmaktadır.” denildi.

Sait Faik Hikâye Armağanı

Bu yıl 67. kez verilen Sait Faik Hikâye Armağanı, Doğan Kitap etiketiyle basılan Deli Tarla adlı kitabıyla Şermin Yaşar’a verildi. Doğan Hızlan’ın Başkanlığı’nda toplanan Hilmi Yavuz, Nursel Duruel, Prof. Dr. Jale Parla, Metin Celâl, Prof. Dr. Murat Gülsoy ve Beşir Özmen’den oluşan Sait Faik Hikâye Armağanı Jürisi, 67. Sait Faik Hikâye Armağanı’nı “insan psikolojisinin karanlık yanlarını ustaca kurulmuş olay örgüleri ve ironik bir dille anlatmakta gösterdiği başarıdan dolayı” Şermin Yaşar’ın Deli Tarla adlı kitabına vermeyi kararlaştırdı.

Darüşşafaka Cemiyeti Yönetim Kurulu Başkanı M. Tayfun Öktem ödüle ilişkin şunları söyledi: “Darüşşafaka olarak, bir yandan ‘eğitimde fırsat eşitliği’ misyonumuzu sürdürürken, diğer yandan da bizlere emanet edilen değerlere sahip çıkmaya; bir ‘kültürel emin’ olma yolunda emin adımlarla ilerlemeye devam ediyoruz. Kültürümüze ve geçmişimize sahip çıkmanın daha aydınlık bir geleceğe kavuşmanın ön şartı olduğuna yürekten inanıyoruz. Umuyoruz, daha nice yazarlarımız kazandıkları bu ödüllerle Sait Faik’in ayak izlerini takip edecek; ülkemizin kültürel gelişimine katkıda bulunacaklar.”

Sedat Simavi Ödülleri

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) 2021 Sedat Simavi Ödülleri’ne değer görülen gazeteci, karikatürist, edebiyat, spor ve bilim insanlarına verilecek ödüller açıklandı.

11 Aralık 1953’de vefat eden TGC Kurucu Başkanı Sedat Simavi adına 45 yıldan bu yana sürdürülen ödüller; gazetecilik, televizyon, radyo, karikatür, edebiyat, sosyal bilimler, fen bilimleri, sağlık bilimleri ve spor alanlarında veriliyor.

Edebiyat Ödülü

Orhan Pamuk Veba Geceleri adlı romanıyla ödüle değer görüldü.

Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri

Varlık dergisinin olarak 1933'ten günümüze sürdürdüğü 'edebiyatımıza yeni değerler kazandırma' çabası, 88. yılımızda da edebiyatseverleri yeni imzalarla buluşturuyor. Bu yıl şiir dalında Emre Söylemez, öykü dalında ise Elif Nur Aybaş ödüle değer görüldü.

Şiir dalında ödüle aday olan 209 dosyadan 56'sı ön elemeyi geçti ve Âdem Göktaş, Ahmet Hazar Ertaç, Basri Özakın, Batur Ozan Togay, Emre Söylemez, Ezgi Şimşek, Hasan Temiz, Hüseyin Serhat Arıkan, İ. Usame Yördem, Mert Tutucu, Mutlu Merve Başkaya, Orhan Can Kul, Tahsin Aladağ, Zeynep Bayırtepe'nin dosyaları seçici kurul tarafından toplantılarda tartışmaya açıldı.

Şiir Ödülü:

Zeynep Uzunbay, Nilay Özer, Seyyidhan Kömürcü, Ali Özgür Özkarcı ve Mehmet Erte'den oluşan şiir seçici kurulu yaptığı değerlendirme sonucu ödülü oy çokluğuyla Emre Söylemez'in Hoş Koku adlı dosyasına verdi; Ezgi Şimşek'in "Aynalar Sular Doğramacılar", Batur Ozan Togay'ın "Damarlarımda Dolaşıyor Yüz Bin Balık", Hasan Temiz'in "Tükeniş Orkestrası" adlı dosyalarını ise 'dikkate değer' buldu.

Öykü dalında ödüle aday olan 94 dosyadan 36'sı ön elemeyi geçti. Seçici kurul tarafından toplantılarda tartışmaya açılan dosyalar Alp Türkol, Atakan Boran, Canan Sancak, Elif Nur Aybaş, Eris İnal, Fatma İşler, İbrahim Alp Okur, Oğul Barış Caniklioğlu imzalarını taşıyordu.

Öykü Ödülü:

Nursel Duruel, Mehmet Zaman Saçlıoğlu, Hatice Meryem, Pelin Buzluk ve Selçuk Orhan'dan oluşan öykü seçici kurulu, ödülü oy çokluğuyla Elif Nur Aybaş'ın Çocukluk Ormanına Beş Olta adlı dosyasına verirken, Canan Sancak'ın "Kızıl Su", Alp Türkol'un "Kayık Hüsnü" adlı dosyalarını 'dikkate değer' buldu.

Yunus Nadi Ödülleri

Bu yıl 76. kez düzenlenen 2021 Yunus Nadi Ödülleri dün sahiplerine sunuldu. Bu yılki yarışmada beş dalda altı eser ödüle değer bulundu. Öykü dalında 102, roman dalında 117, şiir dalında 101, sosyal bilimler araştırması dalında 21, karikatür dalında 14, fotoğraf dalında 21 olmak üzere toplam 376 yapıtın değerlendirildiği Yunus Nadi Ödülleri yarışmasında kazananlar şu isimler oldu:

Şiir Ödülü

76. Yunus Nadi Ödülleri’inde şiir alanındaki yarışma jürisinde Ataol Behramoğlu, Doğan Hızlan, Turgay Fişekçi, Eray Canberk ve Hüseyin Yurttaş yer aldı. Ödüle değer görülen isim Bir Başka Coğrafyadan adlı eseriyle Cevat Çapan oldu.

Roman Ödülü

Roman alanında ödül jürisi Konur Ertop, Asuman Kafaoğlu Büke, Zeynep Aliye, Adnan Binyazar ve İrfan Yalçın isimlerinden oluştu. Ödüle değer görülen yazar ise Kiraz Ağacı kitabıyla Gökçer Tahincioğlu oldu.

Öykü Ödülü

Öykü kategorisi için bir araya gelen seçici kurul Hikmet Altınkaynak, Sezer Ateş Ayvaz, Seval Şahin, Mehmet Zaman Saçlıoğlu ve Murat Yalçın’dan oluştu. Ödül iki yazar arasında paylaştırıldı. Şehirli Karınca ile Mehmet Güreli; Kayboluş ile Aslı Akarsakarya ödüle değer bulundu.

Erdal Öz Edebiyat Ödülü

Can Yayınları’nın kurucusu Erdal Öz’ün anısını yaşatmak için ailesi tarafından her yıl düzenlenen Erdal Öz Edebiyat Ödülü, yeni sahibini buldu.

Başkanlığını Sibel Irzık’ın üstlendiği, Cemil Kavukçu, Ömer Türkeş, Metin Celal, Nilüfer Kuyaş, Murat Yalçın ve Faruk Duman’dan oluşan Seçici Kurul, Erdal Öz Edebiyat Ödülü’nün on dördüncüsünün Selim İleri’ye verilmesini kararlaştırdı.

Ödülün gerekçesinde şu ifadeler yer aldı: Erdal Öz Edebiyat Ödülü seçici kurulu, 26 Eylül 2021 günü toplanarak, 2021 Erdal Öz Edebiyat Ödülü’nü Selim İleri’ye sunmaya karar vermiştir. Selim İleri öyküleri, romanları, deneme ve senaryoları, edebiyatımızın geçmişine, bugününe ve tüm alanlarına sunduğu sürekli ve nitelikli katkı ve edebiyat dünyasında oynadığı öncü ve yenilikçi rol nedeniyle ödüle değer görülmüştür.

2008 yılından bugüne kadar verilen ödül, Handan Börüteçene’nin tasarladığı bir ödül heykelciği ve 15.000 TL’den oluşuyor. Erdal Öz Edebiyat Ödülü bugüne dek, Gülten Akın, Nurdan Gürbilek, İhsan Oktay Anar, Şavkar Altınel, Murathan Mungan, Cemil Kavukçu, küçük İskender, Orhan Pamuk, Orhan Koçak, Cevat Çapan, Adalet Ağaoğlu, Latife Tekin ve Jale Parla’ya verildi.

Kristal Kelepçe Polisiye Edebiyat Ödülü

Türkiye Polisiye Yazarlar Birliği

tarafından verilen Kristal Kelepçe polisiye edebiyat ödüllerinin üçüncüsü Beyoğlu Pera Sineması’nda düzenlendi. 2021 yılı Kristal Kelepçe ödüllerinde bu yıl, Büyük Usta kategorisinde Osman Aysu, En İyi Polisiye Roman kategorisinde Çaylak romanı ile Nihal Orhan ve En İyi İlk Roman kategorisinde Avcının Son Gecesi adlı romanı ile Dilruba Yıldız ödüle layık görüldü.

Institut Français Türkiye Fransızca Çeviri Ödülü

Değerlendirmeler sonucunda, Mahir Güven’in Grand Frère adlı romanını, Ağabey başlığıyla Türkçeye aktaran Ebru Erbaş ödüle layık görüldü.

Mahir Güven, Fransızca kaleme aldığı ilk romanı Ağabey’le, Fransa edebiyat çevrelerinde büyük bir ilgi görmüştür. Fransa doğumlu Mahir Güven, Ağabey adlı romanında temel insan hakları, işsizlik, göçmenlik, İslami terör, İslamofobi konularından yola çıkarak, Paris’in banliyölerinden Suriye iç savaşına uzanan bir hikaye örgüsü kurar. Güven, okuru, Paris’in banliyölerinde yaşayan otuzlu yaşlarda iki erkek kardeşin gözünden milliyet, aidiyet, kültür ve kimlik sorunlarından oluşan bir sarmalın içine alır. Göçmen bir ailenin farklı kuşaklarının, ifade, deyiş ve sözdağarcığı açısından değişiklikler gösteren konuşma biçimleriyle aidiyetlerini, geçmişlerini ve kimliklerini yansıtır. Ayrıca Paris banliyölerinde konuşulan güncel argoyu romanın karakterlerinden birine dönüştüren üslubunu yer yer edebi bir Fransızca’yla birleştirerek gerçekçi ve çok katmanlı bir dünya sunmuştur. Tüm bunların yanı sıra Ağabey, Batı-Doğu eksenindeki kültürel karşıtlığa ilişkin yeni sorular ve cevaplar üreten bir roman olarak dikkat çekmiştir.

Gülten Akın Mektup Ödülü

Nilüfer Belediyesi Kütüphane Müdürlüğü tarafından düzenlenen 2021 Yılın Yazarı Gülten Akın Mektup Ödülü'nün sahibi Hande Çiğdemoğlu oldu.

Nilüfer Belediyesi Kütüphane Müdürlüğü, 2021 yılının yazarı ilan edilen Gülten Akın’ın yakından tanınması, ondan ilhamla yeni eserler üretilmesi amacıyla yıl boyunca etkinlikler düzenliyor. Bu etkinliklerden biri de “2021 Yılın Yazarı: Gülten Akın Mektup Ödülü” oldu.

Latife Tekin, Neslihan Cangöz, Nahit Kayabaşı, Şafak Baba Pala ve Taçlı Yazıcıoğlu’dan oluşan seçici kurulun yaptığı değerlendirme sonucu, işlediği temayı yazınsal düzleme taşıyarak, toplumsal bağlamda özgün bir yaklaşımla ve mektup türünün sıcaklığıyla dile getirişi nedeniyle büyük ödülün Hande Çiğdemoğlu’na verildiği açıklandı.

Tema olarak daha çok kadına yönelik şiddetin, ataerkil geleneklerin, erkek egemen kültürün işlendiği yarışmada; Özlem Öztürk Karadoğan, Aslı Ilgın Uyurkulak, Anıl Çetinel Örselli, Metin Turan ve Hilal Aydın La Spisa’nın mektupları ise mansiyon ödülüne değer bulundu.

Ayrıca; Meltem Uzunkaya, Merve Üzel Tambay, İpek Sözen Çubukçuoğlu, Fatoş Asya Akbay, Gülizar Aytekin, Esra Kahya, Kamile Yılmaz, Candan Sevinç, Işıl Madak Kaya, Esra Gürbüz, Güler Kalem, Yasemin Yılmaz Yüksek, Hatice Göz ve Öznur Babur’un mektupları da hazırlanacak kitapta yayınlanmaya değer bulundu.

Haldun Taner Öykü Ödülü

Haldun Taner adına Milliyet Gazetesi tarafından her sene düzenlenen Haldun Taner Öykü Ödülü'nün 32.sini Sabitâlem Mahallesi kitabıyla Eyüp Aygün kazandı.

Doğan Hızlan’ın jüri başkanı olduğu seçici kurul Demet Taner (Haldun Taner’in eşi), Doğan Hızlan, Metin Celâl, Prof. Dr. Handan İnci Elçi, Nursel Duruel ve Mehmet Zaman Saçlıoğlu'ndan oluşmuştu.

Yarışmaya katılacak yazarlar; 1 Ocak 2020 – 31 Aralık 2020 tarihleri arasında Türkçe yayınlanmış kitaplarının değerlendirildiği yarışmaya kendi imzalarıyla başvurdu. Bunun yanı sıra yayınevleri, üniversiteler, sanat ve eğitim kurumları, meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri de ödül için eser sahibinin imzalı onayıyla bir aday gösterebiliyordu.

Geçen sene bu ödülü Maruzatım Var kitabı ile Nurhan Suerdem kazanmıştı. Daha önceki yıllarda bu ödülü kazan yazarlardan bazıları: Yavuz Ekinci, Ömür İklim Demir, Hande Gündüz, Berna Durmaz, Neslihan Önderoğlu, Kerem Işık, Behçet Çelik ve Murat Özyaşar.