Buda’nın Yoldan Geçerken Gördüğü Dört Şey Neydi?

Deniz Poyraz yazdı: "John Renard, A’dan Z’ye Dinler Tarihi adlı bu önemli çalışmasında Yahudilik, Hıristiyanlık, İslam, Budizm, Taoizm, Konfüçyüsçülük ve Şintoizm’i temel eksene alarak, insan uygarlığının geçirdiği bin yıllık dönüşümü bu kadim dinler ve öğretiler üzerinden okuyor."

Deniz Poyraz

Günümüzde “dinlerin yok olmaya ve yavaş yavaş yeryüzünden silinmeye mahkûm olduğu” yönündeki ısrarcı öngörüler, gerçeklerle ne denli örtüşüyor, bilinmez. Fakat din ve maneviyat meselesi, dünyanın dört bir yanındaki milyarlarca insanın hayatlarında hâlâ çok etkili bir güç. Bugün, modern dünyayı sarsan pek çok trajedi ya da olağanüstü kitlelere ulaşan çeşitli dini ritüeller, dinlerin toplum üzerindeki baskınlığını ve geleceği şekillendirmedeki kritik rolünü ortaya koyuyor.

John Renard, A’dan Z’ye Dinler Tarihi adlı bu önemli çalışmasında Yahudilik, Hıristiyanlık, İslam, Budizm, Taoizm, Konfüçyüsçülük ve Şintoizm’i temel eksene alarak, insan uygarlığının geçirdiği bin yıllık dönüşümü bu kadim dinler ve öğretiler üzerinden okuyor. İnanç sistemine dair bir harita çıkarıyor, detaylı bir araştırma koyuyor ortaya. Zira yazar neredeyse tüm ömrünü bu konulara vakfetmiş durumda. Harvard Üniversitesi Yakın Doğu Dilleri ve Uygarlıkları Fakültesi’nde İslam Araştırmaları üzerine yürüttüğü doktorasını 1978 yılında tamamlamış. O zamandan beri Saint Louis Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde İslam, Budizm, Hinduizm, din ve sanat, karşılaştırmalı ilahiyat üzerine dersler veriyor.

Çalışma kapsamına alınan “dinî geleneklerin” neye göre seçildiği hususunda şunları söylüyor yazar: “Yıllardır sürdürdüğüm akademik çalışmalarımda kendimi halen yaşayan ve gelişmeye devam eden ve başlıca kültürel, etnik ve jeopolitik insan kitlelerinin temsilcisi olan, daha fazla ‘yapılandırılmış’ geleneklerin ancak birkaçına adayabildim.”. Yazar, Kutsal Kitap Dilleri ve Edebiyatı Bölümü’nde İbrani ve Hıristiyan kutsal metinlerinin eleştirel incelemesine odaklı bir yüksek lisans eğitimi almış. Yukarıda bahsettiğimiz üzere, 1978 yılında İslam Araştırmaları üzerine doktorasını tamamladığından beri, İslam ve Hıristiyanlık dışındaki diğer dinî gelenekler üzerine de lisans ve lisansüstü öğrencilerine dersler veriyor. Dinin doğasına ve işlevine dair sert eleştirel sorular sormanın meslekî bir sorumluluk olduğunun farkında.

Kitabın içeriğine dönecek olursak, elimizdeki metin tam da bu anlayışla yazılmış ve hemen herkesin dinler hakkında ilk aklına gelen sorulara verdiği cevaplarla ilerleyen bir içeriğe sahip. Yahudilik tek insan tarafından kurulmuş bir din midir; ne zaman ve nerede başlamıştır? Yahudiler Kutsal Kitap sonrası herhangi bir kutsal metin daha oluşturmuşlar mı? Kudüs tapınağı zamanında nasıl görünüyordu? Hıristiyan inancında meleklerin rolü veya şeytanın önemi nedir; Hıristiyanlıkta ölümden sonraki yaşamla ilgili başlıca kavramlar nelerdir? Elbette güncel yaşantıya dair sorular ve cevaplar da mevcut: Çağdaş İslam din ve hukuk âlimleri, kendilerine Müslüman diyen insanlar tarafından gerçekleştirilen terör eylemlerinin gerçeklerini nasıl ele alıyorlar? gibi.

Din hakkında ne gibi şahsi hisler besliyor olursak olalım, o yine de dünyamızın kuvvetli ve her yere nüfus etmiş bir gücü olmayı sürdürüyor. O hâlde, vaktimizi adayacağımız en soylu, en faydalı işlerden biri diğer insanların bir şeye neden ve nasıl inandıklarına dair daha anlayışlı olmak. “Belki biraz safça ama,” diyor Renard, “dünyanın dinî çoğulculuğunun onu daha zengin kıldığına ve bu çeşitliliğe dair karşılıklı bir anlayışa varma çabalarına daha yüksek bir öncelik verilmesinin dünyayı daha güvenli kılacağına inanıyorum.” A’dan Z’ye Dinler Tarihi, konuya ilgi duyan herkes için gerçek bir başucu kitabı. İyi okumalar…

A’DAN Z’YE DİNLER TARİHİ

John Renard

Say Kitap, 2022

Çeviri: Funda Sezer

568 s.