Düşünceler ve Konuşmalar – Epiktetos

Köle olarak doğup sınırlarını fikirleriyle aşmış büyük bir düşünür: Epiktetos ahlak, irade, özgürlük üzerine düşünceleriyle iki bin yıl öncesinden insanlığa ders veriyor. Epiktetos’un eseri Düşünceler ve Konuşmalar, Tanrı’nın kutsal ışığında akıl, mantık ve vicdanının sesini dinleyen özgür insanı arıyor. İnsanı insan yapan şeyin, kontrol edebilme yeteneğinde olduğunu anlatan Epiktetos, mutluluğun sırrını ise şöyle açıklıyor: “Hayatta olup biten şeylerin, dilediğin gibi olmasını isteme; nasıl olacaksa, öyle olmalarını iste. Böylece her daim mutlu olursun.”

Frigya’da M.S. 50-60 yıllarında köle olarak dünyaya gelip bilgeliğe erişen Epiktetos’un Düşünceler ve Konuşmalar adlı eseri İnkılâp Kitabevi’nden çıktı.

Nikopolis’te ünlü bir felsefe okulu kuran Epiktetos, yaşamı boyunca ahlak, irade, özgürlük gibi konular üzerine yoğunlaştı. Geride hiçbir yazılı not bırakmayan Epiktetos’un görüşleri, Nikopolis’teki öğrencilerinden Arrianus’un derslerde tuttuğu notlar sayesinde günümüze ulaştı.

Köleliğin karşı konulmaz bir kader olduğunun düşünüldüğü yıllarda, köleliğe bir köle olarak karşı çıkan Stoacı filozof Epiktetos, düşüncesinin temellerini Tanrı’ya, akla, mantığa ve iradeye dayandırıyor. Ona göre, hayatta kontrol edebildiğimiz ve edemediğimiz kavramlar var. Eğer elimizde olanları en iyi şekilde kullanabilirsek mutluluğa ulaşabiliriz. Kontrolü elimizde olan şeyler düşünceler, arzular ve korkular; kontrolü elimizde olmayan şeyler ise mal, mülk ve mevki. İnsanı insan yapan şeyin, kontrol edebilme yeteneğinde olduğunu anlatan Epiktetos, döneminin çok ötesine geçerek tüm sorumluluğu insana yüklemekten de çekinmiyor. Büyük düşünür, mutluluğun sırrını ise şöyle açıklıyor: “Hayatta olup biten şeylerin, dilediğin gibi olmasını isteme; nasıl olacaksa, öyle olmalarını iste. Böylece her daim mutlu olursun.”

DÜŞÜNCELER ve KONUŞMALAR

Epiktetos

Çeviren: Özge Özköprülü

İnkılâp Kitabevi, 488 s.

İstanbul, 2020.