Diyalog ustası Hemingway

Ömür Bayramoğlu, Ernest Hemingway’in “Yağmur’daki Kedi” isimli öyküsü üzerine yazdı: "Temassızlık üzerine kurulan hikâye, ilk defa yapılan tam bir temasla son bulur."

Ömür Bayramoğlu

Ernest Hemingway’in “Yağmur’daki Kedi” isimli öyküsü Mayıs 1923’te Rapollo’da yazılır ve 1925 yılında yayımlanır. İlgi çekici konusu ve bazı belirsizliklerin bulunması üzerine en çok tartışılan metinlerin başında gelir.

Öykü tatillerini İtalya'da geçirmek için gelen Amerikalı evli çiftin aralarındaki ilişkiyi konu alır. Çift otel odasındadır. Kocasının kitap okuduğu odanın penceresinden genç eş dışarıdaki yağmurda bir kedi görür. Kadının kediye ulaşma isteği karşısında erkeğin umursamaz tutumu ile ilerleyen öykünün sonunda kadına, genç kocasından daha yaşlı nazik otelci tarafından saygı göstergesi olarak daha büyük bir kedi gönderilir. Aslında kadının istediği zavallı, yardıma muhtaç bir kediciktir.

Geçmişlerinden habersiz olduğumuz çifti Hemingway hayatlarının belirli bir döneminde gösterir ve kişilerine isim vermeden onların bazı özelliklerini ortaya çıkarır. Böylece okuyucunun dikkatini o kişinin sözüyle davranışına dikkat çeker. Diyaloglar sayesinde kişiler ve sorunlar hakkındaki belirsizlikler ortadan kalkar. Temassızlık üzerine kurulan hikâye, ilk defa yapılan tam bir temasla son bulur.

Kelime oyunlarıyla ilerleyen hikâyenin bir bölümünde içeriden dışarıya bakıyoruz, sonrasında gerçek dışarı hikâyenin içine katılıyor. Hizmetçi, yeşil renk masa, yağmur, çakıl taşı; pencereden gördüğümüz yerin tam içine beş duyumuzla açık alana giriyoruz.

Hikâyede gerçekler (yağan yağmur, can sıkıntısı, meşgul bir koca ve gerçek olmayan arzular) ve olasılar (gümüş şeyler, bahar, eğlence, yeni bir saç modeli ve yeni elbiseler), bir de gerçek ile olası arasında ise bir kedi vardır.

Hikâyenin ilerleyişinde bir şeyin varlığı kadar yokluğu da olabilir hareketine en güzel örnek, yeşil masanın olması ama altında kedinin olmamasıdır. Amerikalı eş ve Amerikalı kız iki farklı kişilik olarak kurgulanır. Odasından çıkan eş, dışarıda kızdır.

Karmaşık yapıya sahip bu öyküdeki (iki farklı kedi olup olmadığı sorunu), her şeyin belli bir düzende (yağmur, seçilen karakterler, otel, lobi, odanın konumu, otelci ile koca, kedicik ile kedi gibi) simetrik bir düzlemde yerleştirildiğini görürüz.

Kediyi bebek olarak okumak, kadın ve kız ayırımı, iki farklı kedi olup olmadığı gibi belirsizlikleriyle beraber Hemingway’in gerçek ve sembolik öğelerle ördüğü hikâye can sıkıntısı, yalnızlık, evlilik, hayal kırıklığı, özlemek gibi pek çok duygu ve temaya işaret ediyor.

İlk kez 1925'te Boni & Liveright'tan Richard Hadley tarafından In Our Time adlı kısa öykü koleksiyonunda yayımlanmıştır.

ERNEST HEMİNGWAY, ÖYKÜLER

Epsilon Yayınları, 1998

Çeviren: Mehmet Harmancı