“Özgünlük” ve “yeni”nin sürekli övüldüğü bir çağ

Emrah Safa Gürkan'ın kaleme aldığı Ezbere Yaşayanlar, iki yüz bin yıllık insanlık mirasının ortaya koyduğu birbirinden değişik toplum ve kültüre yönelerek davranışlarımızı şekillendiren ana etmenleri inceliyor.

“Özgünlük” ve “yeni”nin sürekli övüldüğü bir çağda, detaylarda ne kadar ayrışsak da, temelde birbirimize çok benziyoruz. Sadece birbirimize benzemekle kalmıyoruz; bizden önceki nesillerden de o kadar farklı değiliz. Teknolojinin ve modernitenin getirdiği tüm yeni imkânlara rağmen birçok alışkanlığımızdan vazgeçemiyoruz. Benzer durumlarda benzer tepkiler gösteriyor, âdeta ezbere yaşıyoruz. Ve bunu değişmediğimizin pek de farkında olmadan yapıyoruz.

Gözlemlemenin, sorgulamanın, tutarlı fikirler geliştirmenin sancılı sürecine katlanmaktansa reklamvari sloganlarla özgünlüğü yakalayabileceğimizi sanıyoruz. Ve sonunda her tembel öğrenci gibi sınıfta kaldığımızda hocayı suçluyoruz.

İşte Ezbere Yaşayanlar, bir türlü vazgeçemediğimiz alışkanlıklarımızın tarihî arka planıyla birlikte antropolojik, sosyolojik ve psikolojik kökenlerini irdeliyor.

Bizim gibi olmayanlara neden tahammül edemiyor, yabancıdan ve farklıdan neden korkuyoruz? İnsanları niçin konuşma tarzına göre yargılıyor, argo kullananlara ya da aksanlı konuşanlara niçin yukarıdan bakıyoruz? Şu rasyonalite çağında neden hediye alıyoruz ve birbirimize bir şeyler ısmarlıyoruz? Niçin dedikodu yapmaktan vazgeçemiyoruz? Son elli yılda birçok hak edindikleri halde kadınlar neden erkeklerden farklı meslekler tercih etmekte ısrar ediyor? Bunca bilimsel gelişmeye rağmen neden hâlâ fala ve büyüye inanıyoruz?

Yukarıdaki sorulara cevap ararken anekdot denizinde boğulmadan diyardan diyara koşup çağdan çağa savrulacağız. Taş Çağı’ndan modern zamanlara, Kalahari Çölü’nden Trobriand Adaları’na, Güney Sudan’dan Alp Dağları’na, Çin’den Aztek diyarlarına keyifli bir yolculuğa çıkmaya, Evliya Çelebi’den Torquemada’ya, James Cook’tan Şamhat’a, Kraliçe Njinga’dan İmparatoriçe İrene’ye, konuşan şempanzelerden Akıllı At Hans’a, yamyamlardan hadımlara birçok ilginç karakterle tanışmaya hazır mısınız?

Ezbere Yaşayanlar’da iki yüz bin yıllık insanlık mirasının ortaya koyduğu birbirinden değişik toplum ve kültüre yönelerek davranışlarımızı şekillendiren ana etmenleri inceleyecek; kültürle biyoloji, geçmişle gelecek, gelenekle yenilik arasındaki çekişmeyi merkeze alarak, şartların alışkanlıklarımızı ne noktaya kadar değiştirebildiğini tetkik edecek ve doğamıza ne kadar hükmedebildiğimizi göreceğiz.

Türk tarihçi, yazar ve akademisyen Emrah Safa Gürkan 1981 yılında doğdu. 2003 yılında Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun oldu. Halil İnalcık’ın danışmanlığında hazırladığı teziyle 2006 yılında yüksek lisans eğitimini tamamladı. 2012 yılında Georgetown Üniversitesi Yeniçağ Avrupa Tarihi Bölümü’nde Gábor Ágoston ile hazırladığı “Espionage in the 16th century Mediterranean: Secret Diplomacy, Mediterranean Go-Betweens and the Ottoman-Habsburg Rivalry” tezle doktora eğitimini tamamladı. Erken modern Avrupa ve Akdeniz tarihi alanında çalışmalar yürüten Emrah Safa Gürkan; kölelik, korsanlık, siyasi hizipler, sınır çalışmaları, Osmanlı ve Avrupa ilişkileri, itiraflar arası diplomasi gibi farklı konularda uzmanlaştı. İngilizce, İtalyanca, İspanyolca, Fransızca, Portekizce gibi pek çok farklı dilde makaleler kaleme aldı. 2018 yılında Kadir Has Üniversitesi tarafından düzenlenen ödül yarışmasında ‘’Yılın Umut Veren Bilim İnsanı’’ seçildi. Aynı yıl Türkiye Bilimler Akademisi'nden Venedik ve İstanbul Arasında Osmanlı Korsanları 1574-1645 adlı projesiyle "Genç Üstün Bilim Adamı Ödülü"nü ve ilk monografisi Sultanın Casusları ile "Bilimsel Monograf Ödülü"nü (TESEP) kazandı. Çalışmalarının pek çok insana ulaşmasını isteyen Emrah Safa Gürkan, Chris Gratien’le birlikte Ottoman History Podcast’ı kurdu. FluTV’de Olmaz Öyle Saçma Tarih programını yaptı. Kanal D’de yayınlanan Fatih dizisi ve Netflix’te yayınlanan Rise Of Empires: Ottoman dizilerinin danışmanlığını üstlendi. Günümüzde ise halen Youtube’da ‘’Omnibus’’ isimli kanalında farklı alanlarda içerik üretmeye devam etmektedir. Kaleme aldığı Bunu Herkes Bilir, Sultanın Casusları, Sultanın Korsanları ve Ezbere Yaşayanlar Kronik Kitap tarafından yayımlanmıştır.

EZBERE YAŞAYANLAR

Emrah Safa Gürkan

Kronik Kitap, 2022

400 s.