Aynadaki nesneler göründüklerinden daha yakındır.

Timothy Morton, Gerçekçi Büyü: Nesneler, Ontoloji, Nedensellik adlı kitabında nesnelerle görünüşleri arasındaki derin yarığa yerleşmeye çalışıyor. Her şeyin ne göründüğü gibi olduğunu ne olduğu gibi göründüğünü savunuyor. Bu uğurda çelişmezlik ilkesiyle bile çelişmeyi göze alıyor.

"PM Dawn’ın “Set Adrift on Memory Bliss” (“Hatıraların Verdiği Coşkuyla Sürükleniyorum”) adlı şarkısının ve özellikle de melodinin belkemiğini oluşturan Spandau Ballet’in “True” (“Gerçek”) adlı şarkısına yer veren genişletilmiş video klibinin rahatsız edici bayağılığını seviyorum.1 Melodideki ve videodaki rahatsız ediciliğin biraz da olsa tehditkâr bir yanı var ve benim için bu kişisel bir çağrışım barındırıyor. Bu şarkı, kardeşimin hızla şizofreniye yenik düştüğü 1992 yazında, onun yatak odasında tekrar tekrar çalındığı her sefer kulağıma geliyordu."

Graham Harman’ın Nesne Yönelimli Ontoloji (NEYO) adını verdiği felsefi araştırma projesinden aldığı ilhamla gerçekliğin yapıtaşları olarak tanımlanan nesnelerin yaşam döngüsünü betimlemeye çalışıyor. Her şey bir şey olarak doğuyor, hayat sürüyor ve ölüyor. Her şey her şey olup bittikten sonra olmadığı bir şey olmuş oluyor. Morton işte bu derin çelişkiyi derin bir yarığın, devasa bir uçurumun varlığına delil sayıyor. Siz uçuruma baktıkça uçurum da size bakıyor, sizi uzaktan etkiliyor ve sonunda anlıyorsunuz ki sadece siz değilmişsiniz bu durumda olan, her şey böyleymiş. Nedensellik estetikten, estetik ise nedensellikten başka bir şey değilmiş.

Bu kitapta Morton, ilk çalışmalarını İngiliz romantik şiir geleneğine adamış olmanın imkanlarını kullanarak hayli girift ve canlı bir kompozisyon oluşturuyor. Felsefi risalelere ve denemelere özgü çoğu akademik uzlaşımı önemsemeden ama sarihlikten de ödün vermeden kaleme alıyor düşüncelerini. Geniş ilgi alanı sayesinde hep taze örnekler bulup çıkarıyor. Miles Davis ile Nagarjuna, Shelley ile Hopkins, Razi ile Graham Priest, Aristoteles ile Gerard Genette arasında mekik dokuyarak yepyeni bir retorik çerçeve kuruyor. Gerçeğin büyüsüyle gözleri kamaşan herkesi heyecanlandıracak harikulade bir örgü örüyor.

Timothy Morton, Rice Üniversitesi’nde İngilizce bölüm başkanıdır. Nesneyönelimli felsefe hareketinin üyesi olan Morton’ın temel araştırma alanı, nesne yönelimli düşünce ve ekolojidir. The Ecological Thought (Ekolojik Düşünce), Ecology Without Nature (Doğasız Ekoloji) ve Tellekt’in yayın programında olan Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistance (Kara Ekoloji: Gelecekteki Birlikte Yaşamın Mantığı İçin) adlı kitapların yazarıdır. Morton’ın aynı zamanda felsefe, ekoloji, edebiyat, yemek ve müzik üzerine çok sayıda makalesi bulunmaktadır.

GERÇEKÇİ BÜYÜ

Timothy Morton

Livera Yayınevi, 2023

Çeviri: Bilge Demirtaş

320 s.