Pollock’un cehennem çukuru: Knockemstiff

Ayşegül Şahin yazdı: "Emeklilik çağında edebiyata yönelen Donald Ray Pollock’un kendi kasabasını merkeze koyarak kaleme aldığı, ödüller ve övgüler toplayan ilk öykü derlemesi Knockemstiff, Amerikan kırsalındaki sert taşra yaşamını Pollock’un ‘arızalı’ kurgu karakterleri üzerinden aktarıyor."

Ayşegül Şahin

Emeklilik çağında edebiyata yönelen Donald Ray Pollock’un kendi kasabasını merkeze koyarak kaleme aldığı, ödüller ve övgüler toplayan ilk öykü derlemesi “Knockemstiff” şimdi Türkçede. Avi Pardo’nun çevirisiyle İthaki Yayınları tarafından yayımlanan kitap, Amerikan kırsalındaki sert taşra yaşamını Pollock’un ‘arızalı’ kurgu karakterleri üzerinden aktarıyor.

1954 doğumlu ABD’li yazar Donald Ray Pollock’un ilk kitabına adını veren Knockemstiff, Amerika’nın Ortabatı bölgesinde, Ohio eyaletinde bulunan küçük bir kasaba. ‘Knockemstiff’ kelimesi İngilizcede (Knock ’em stiff) “yere sermek” anlamına geliyor. 

Pollock, çocukluğunu geçirdiği bu kasabanın adının ardında yatan efsaneyi, kitaptaki kurgu karakterlerinden birinin ağzından şöyle aktarıyor: 

“Sözüm ona iki kadın bir erkek için kavgaya tutuşmuşlar, hemen şurada kilisenin önünde. Biri adamın karısıymış, öteki sevgilisi. Vaiz, kadınlardan birinin diğerini ‘yere sereceğine’ yemin ettiğini duymuş.” 

Kitabına gerçek bir kasabanın adını vererek öykülerinin sırtını dayadığı gerçekliğe vurgu yapan Pollock, bir yandan da eserin ‘yere serecek’ kadar sert bir atmosfere sahip olduğuna atıfta bulunuyor.

BİR MEMLEKETTEN DAHA FAZLASI

Ohio-Knockemstiff, hayatı taşrada geçen Donald Ray Pollock için bir ‘memleket’ten çok daha fazlası; ona sahip olduğu çarpıcı hayal dünyasını kazandıran yer, kalemini şekillendiren en büyük ilham kaynağı. Kitaplarında, anti-kahramanlarını hapsettiği bir “cehennem çukuru”na dönüştürse de, Knockemstiff aslında Pollock’a yeni bir yaşam armağan eden, onu ikinci baharına kavuşturan kasaba...

Şöyle ki; Knockemstiff’te büyüyen Donald Ray Pollock 19 yaşına geldiğinde dedesi ve babasının da çalıştığı kâğıt fabrikasında işe girer, burada tam 32 yıl işçilik ve kamyon şoförlüğü yapar. Kendisinin deyimiyle ‘orta yaş krizi’ne girdiğinde, hayatını değiştirme arzusuyla Ohio Eyalet Üniversitesi’nde İngiliz Edebiyatı eğitimi alır, hatta dereceyle mezun olur. 

“Her zaman çok okuyan biriydim” diyen Pollock’un kendi hikâyelerini yazma çabası başta hayal kırıklıklarıyla sonuçlansa da yolunu bulmasını sağlayan, kasabası Knockemstiff olur. Orada çocukken yaşadıklarını “Bactine” adıyla öyküleştiren Donald Ray Pollock, hem edebiyat dergisi editörlerini oldukça etkileyen o öyküsünü hem de ardından yazdığı benzer öyküleri bir araya getirerek ilk kitabını tamamlar. 

“Knockemstiff” kitabı okurla ilk kez 2008 yılında, Donald Ray Pollock 54 yaşındayken buluşur. Pollock özgün kalemiyle eleştirmenleri kendine hayran bırakmakla kalmaz, yetenekli ve ilgi çekici yeni yazarlara verilen PEN/Robert W. Bingham Ödülü’nü de kazanır. O artık edebiyat çevrelerinde saygı gören bir yazardır...

PSİKOPATLAR DİYARI

İnsan doğasının karanlık tarafına odaklanan 18 öyküden oluşan ve gotik kurgunun başarılı örnekleri arasında gösterilen “Knockemstiff”, aynı kasabada tıkılıp kalmış, çarpık ahlaki değerlere sahip insanların kasvetli hayatlarını anlatıyor. 

Kasaba sakinlerinin neredeyse tamamı yoksulluk, şiddet ve bağımlılıkla mücadele eden insanlar. Sadece kıyafetleri değil kalpleri de kasabanın tozu toprağına bulanmış kayıp ruhlar...

Donald Ray Pollock’un hayali kasabası, psikopatlar diyarı gibi: 

Askere gitmemek için dağlara kaçan ve yıllarca saklandığı ormanda giderek sapıtan Jake, utangaç oğlunu yaşıtlarıyla dövüşmeye zorlayan Vernon, annesinin seri katil taklidi yapmasını istediği küçük Teddy, saçlarının babası tarafından kasap bıçağıyla kazınmasına sinirlenip evden kaçan ancak sapkın bir kamyoncunun eline düşen genç Daniel, 16 yaşına bastığından beri kız arkadaş bulması için baskı gören, sonunda da kendine hayali bir sevgili yaratan Duane, gençliğinde vücut geliştirmede kazanamadığı şampiyonluğu elde etmesi için oğluna ölümcül dozda ilaç pompalayan Luther, zihinsel engelli bir kadınla ilişki yaşayan Del ve diğerleri...

Donald Ray Pollock, karakterlerinin kaderini uğursuz bir biçimde birbirine bağlıyor ve zaman 1960’lardan 1990’lara akarken her anlamda giderek gerileyen kasabadaki kötü gidişatı o insanların rahatsız edici hikâyeleri eşliğinde aktarıyor.

‘BEN O ÇUKURDA BÜYÜDÜM’

Sıradan insanların trajik hayatlarını, yaşadıkları çaresizlik, keder ve hayal kırıklıklarını olabildiğince gerçekçi şekilde tasvir eden Donald Ray Pollock’un etkileyici anlatım tarzı, okuru “Knockemstiff”in zorlayıcı dünyasına kolayca dahil ediyor. 

Taşra yaşamının acımasız gerçeklerini yansıtan kitabın geneline karanlık bir atmosfer hâkim. Buna rağmen yazar, öykülerinde matrak bir üslupla kara mizaha ve karakterlerin kasabadan kaçış hayali üzerinden umuda da yer veriyor, böylelikle sarsıcı ama akıllarda yer edinen eşsiz bir anlatı sunuyor.

Eserinde “cehennem çukuru” diye bahsetmiş olsa da, Donald Ray Pollock finaldeki teşekkür yazısında kasabasına iadeiitibarda bulunuyor: 

“Her ne kadar bu kitaptaki öyküler gerçek bir yerden, Ohio’daki Knockemstiff’ten esinlense de söylemeliyim ki tüm karakterler kurgudur. Ben o çukurda büyüdüm ve ailemle komşularımız ihtiyaç duyanlara yardım etmekten asla çekinmeyen iyi insanlardı.”

Son olarak “Knockemstiff”in zorlayıcı temaları seven okurları tatmin edecek sürükleyici bir eser olduğunu belirtelim ve Donald Ray Pollock’un 2011 yılında yayınladığı, 21 dile çevrilen ilk romanı “Düş Yakamdan Şeytan”da da mekânın yine Knockemstiff olduğunu not düşelim. Yazara çok sayıda ödül kazandıran bu roman, daha sonra sinemaya da uyarlandı.

KNOCKEMSTIFF

Donald Ray Pollock

İthaki Yayınları, 2024

Çeviri: Avi Pardo

Tür: Öykü

200 s.