İleri teknolojiden taşlarla sopalar çağına geri dönüş

Amerikan edebiyatının etkili yazarlarından Don DeLillo’dan ahir zamanlara dair yeni bir anlatı: Sessizlik. DeLillo, pandemiden hemen önce yazdığı bu kısa ve sarsıcı metinde ekranların aniden karardığı bir dünya kurguluyor ve insanlık durumuna dair son hakikatleri kendine özgü mesafeli ironisiyle ortaya koyuyor.

“Başka zaman olsa, iyi kötü sıradan bir zaman olsa, daima telefonlarına bakan insanlar olur, sabah, öğlen, gece, kaldırımın orta yerinde, yanlarından seğirten herkese kayıtsız, ellerindeki cihazın içine düşmüş, o cihaz tarafından büyülenmiş ve yutulmuş insanlar ya da üstüne yürüyen, sonra bir anda dümen kıranlar, ama onca dijital müptela şimdi yapamıyor bunu, telefonlar kapalı, her şey çökmüş çökmüş çökmüş.”

En sadık ilişkilerini telefonlarıyla kuran, veri akışlarına bel bağlamış ve değil ekran ışığından yoksun bir hayatı, bir saati bile hayal edemeyecek bir toplumun fertleri, Sessizlik’in analog kıyametinde kanatları olmayan kuşlar gibi savruluyor, kendi varlıklarını anlamaya, anlamlandırmaya çalışıyor. Bir kopuşun hikâyesi bu anlatılan, ileri teknolojiden taşlarla sopalar çağına geri dönüş; DeLillo, en basit mizansenlerde bile tüyler ürperten ayrıntılar yakalamayı, aynayı okura tutmayı başarıyor.

Don DeLillo 20 Kasım 1936’da, New York’ta doğdu. İlk romanı Americana 1971 yılında yayımlandı. Guggenheim bursuna layık bulunduğu bu yıllarda Great Jones Street ve Ratner’s Star gibi metinleriyle öne çıkmış olsa da dönemine Beyaz Gürültü ile damga vurdu. Kapitalist toplumda bireysel varoluşu, ahir zamanlarda yaşamı müthiş bir mizah ve burukluk çerçevesinde ele alan bu dâhiyane romanla DeLillo, Ulusal Kitap Ödülü’ne layık görüldü ve geniş kitlelerce tanındı. Amerika’ya özgü tüketim çılgınlığıyla onun ikiz kardeşi olan tükeniş atmosferine parmak basan DeLillo’nun varlık ve yakınlık ekseninde kurguladığı Beyaz Gürültü, yirminci yüzyılın son yıllarına özgü kültürel manzarayı resmetmekle kalmayıp günlük yaşamın bir parçası sayılan birtakım kaygı ve durumlara ışık tutmasıyla göz doldurmuştur. Don DeLillo, bugün çağdaş birer klasik olan eserleriyle Amerikan edebiyatının en önemli sesleri arasında yer alır. Underworld, Mao II, Libra, Cosmopolis gibi romanlarıyla da devleşen DeLillo, parlak yazarlık kariyeri boyunca aralarında Pen/Faulkner’ın da bulunduğu pek çok ödül almış, Man Booker ve Pulitzer gibi seçkin ödüllere aday gösterilmiştir. Çağının ötesini görme yetisi ve eşi benzeri olmayan ironisiyle Don DeLillo, insanlığın hazin yazgısına dair belki de en hakiki kehanetleri edebiyatla ortaya koymayı başarmıştır. 2016 tarihli son romanı, yenilikçi ve karanlık Zero K önümüzdeki aylarda okurla buluşmak üzere Siren yayın programında yer almaktadır.

SESSİZLİK

Don DeLillo

Siren Yayınları, 2022

Çeviri: Aylin Ülçer

88 s.