Doğu Tibet’in komünizmden önceki son zamanlarını merkeze alan bir 20. yüzyıl destanı

Çin’in en itibarlı ödüllerinden Mao Dun Edebiyat Ödülü’nü alan A Lai, başyapıtı sayılan Toz Duman Dağılınca’da Doğu Tibet’in komünizmden önceki son zamanlarını merkeze alan bir 20. yüzyıl destanı sunuyor.

Destanın başkahramanı olan “aptal”, zengin ve güçlü Maiqi Beyi ile bir Han kadınının oğludur. Herkesin gerçek hayattan bihaber olduğunu düşündüğü bu “aptal” olağanüstü bir sezgiye sahiptir. Bütün beylerin tarlalarını haşhaş tohumuyla doldurduğu bir zamanda, topraklarına buğday eken bu “aptal” küçük efendi sayesinde Maiqiler, afyon arzıyla derinleşen kıtlıktan hiç etkilenmez; tam aksine, buğday ticaretinde söz sahibi olurlar ve “aptal” efendi ülkedeki ilk sınır pazarını kurar. Nihayet sınırdan malikâneye döndüğünde ise kendini ölümcül bir miras kavgasının içinde bulur.

Entrikalar, tuzaklar, büyüler, yalanlar ve iktidar hırsı, zamanı hep olduğu gibi hızla kana bular. Tüm olup bitenlere rağmen şu soru zihinlerde dolaşır roman boyunca: “Aptal” sahiden de aptal mıdır? Mizahi diliyle modern Çin romanının en özgün temsilcilerinden olan Toz Duman Dağılınca ile “aptal” sözcüğü yepyeni anlamlar kazanıyor. A Lai, insan olmanın en temel şartlarını, “aptal” kahramanına uyanır uyanmaz sordurduğu, cevabı çok kolay gibi duran o iki soruyla bize hatırlatıyor:

Ben kimim?

Neredeyim?

A Lai, 1959 yılında Çin'in güneybatısındaki Sichuan Eyaletinin kuzeybatı kesiminde Tibetlilerin yaşadığı bir bölgede doğdu. 1980 yılında Barkam İlçe Normal Okulu'ndan mezun olduktan sonra bir köy okulunda öğretmenlik yaparken amatör yazar oldu. Alai'nin başlıca eserleri arasında "Kan Lekeleri" ve "Uzak Kaplıca" adlı kısa öyküler yer alır; "Kırmızı Gelincikler", "Boş Tepe" ve "Kral Gesar" romanları; "Toprağın Merdivenleri", "Zengin Olmak" ve "Görmek" makale koleksiyonları. Aralarında Mao Dun Edebiyat Ödülü, Çin Medya Ödülü ve Gallant Horse Ödülü'nün de bulunduğu 10'dan fazla edebiyat ödülü kazandı. Eserleri İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca, Portekizce, Japonca ve Korece dahil olmak üzere 10'dan fazla dile çevrildi.

TOZ DUMAN DAĞILINCA

A Lai

Everest Yayınları, 2023

Çeviri: Giray Fidan, Tang Guozhong

520 s.